شاید برایتان این سوال پیش آمده باشد که فارکس مخفف چیست؟ فارکس با نماد اختصاری «FX»، تلفیقی از دو واژه «ارز خارجی» (Foreign Currency) و «تبادل» (Exchange) است. بازار فارکس، جایی است که در آن ارزهای خارجی با هم مبادله می‌شوند. مبادله ارزها کارکردهای فراوانی در اقتصاد دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به تسهیل امور بازرگانی، تجاری و حتی گردشگری اشاره کرد. بنا بر گزارش بانک تسویه بین‌المللی که در سال ۲۰۲۲ منتشر شد، حجم معاملات روزانه در بازار فارکس بالغ‌بر ۷.۵ تریلیون دلار است. گفتنی است که بانک تسویه بین‌المللی، بانکی جهانی است که مراودات مالی بانک‌های مرکزی را تسهیل می‌کند.

در این مقاله می‌خواهیم با بازار فارکس آشنا شویم، از نحوه عملکرد آن بگوییم و تعاریف اصطلاحات فنی آن را مرور کنیم.

بازار فارکس چیست؟

فارکس بازاری است که در آن ارزهای رایج کشورها میان معامله‌گران فردی و نهادی دادوستد می‌شود. بارزترین ویژگی فارکس این است که علاوه‌بر برخورداری از ماهیتی بین‌المللی، فاقد هرگونه محل یا بازار فیزیکی متمرکز است. در این بازار، ارزها به‌طور الکترونیکی و بی‌واسطه (OTC) میان معامله‌گران دادوستد می‌شوند. بنابراین تمام معاملات و تراکنش‌های بازار فارکس در بستر شبکه‌های رایانه‌ای مستقر در چهارگوشه دنیا انجام می‌شوند و هیچ خبری از بورس یا بازار فیزیکی واحد و متمرکزی در آن نیست.

فارکس بازاری است که ۲۴ساعته و شبانه‌روزی طی پنج روز در هفته دایر است. در این بازار جفت‌ارزها میان معامله‌گرانی از سراسر جهان از فرانکفورت و هنک‌کنگ گرفته تا لندن، نیویورک، سیدنی و توکیو دادوستد می‌شوند. بنابراین با توجه با اختلاف ساعات کاری میان شهرها و مراکز مهم مالی جهان، آغاز به‌ کار بازار در یک نقطه با پایان فعالیت معامله‌گران در نقطه‌ای دیگر هم‌زمان شود. برای مثال، زنگ آغاز معاملات در توکیو و هنگ‌کنگ وقتی به صدا درمی‌آید که معامله‌گران در نیویورک، روز معاملاتی خود را به پایان رسانده‌اند.

به‌دلیل همین ماهیت شبانه‌روزی، بازار فارکس بسیار پرجنب‌وجوش است و برخلاف دیگر بازارهای محلی، افت‌وخیز قیمت‌ها در آن به‌طور پیوسته جریان دارد.

بازار فارکس چگونه کار می‌کند؟

فارکس تنها بازار بین‌المللی است که بدون هیچ اغراقی، به‌طور دائمی و یک‌سره دایر است و به‌جز تعطیلات پایان هفته، جریان معاملات در آن متوقف نمی‌شود. در گذشته، فعالیت در بازار فارکس، منحصر به بانک‌های مرکزی و فعالان حقوقی و نهادی بود که با اندوخته‌های کلان یا به نیابت از مشتریان خرده‌پای خود به دادوستد ارزها مشغول بودند. بااین‌حال، با افزایش کاربران رایانه‌های شخصی و تسهیل دسترسی به اینترنت، معامله‌گران و سرمایه‌گذاران از خرده‌پا گرفته تا دانه‌درشت، قدم به این بازار فراگیر جهانی گذاشته‌اند تا بتوانند از خرید و فروش ارزها سود به دست بیاورند.

آدرس بازار فارکس کجاست؟

همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، فارکس فاقد هرگونه مقر مرکزی یا ساختمان است و همین ویژگی منحصربه‌فرد، آن را از دیگر بورس‌ها و بازارهای مالی متمایز می‌کند. این بازار فراگیر به‌جای استقرار در اماکن فیزیکی، بر مجموعه‌ای گسترده و پیچیده از درگاه‌ها و شبکه‌های رایانه‌ای متکی است. فعالان این بازار هم شامل طیفی وسیع از بازیگران اقتصادی از بانک‌‌های تجاری و نهادهای سرمایه‌گذاری گرفته تا معامله‌گران خرده‌پا است.

چه کسانی در فارکس فعالیت می‌کنند؟

در گذشته و پیش از فراگیرشدن اینترنت، دادوستد ارزهای مختلف برای سرمایه‌گذاران و معامله‌گران حقیقی و مستقل، کاری بس دشوار بود. در آن هنگام، تنها شرکت‌های چندملیتی، بانک‌های تجاری، صندوق‌های پوشش ریسک و افراد ثروتمند می‌توانستند با اتکا به منابع مالی هنگفت خود دست به معامله جفت‌ارزها بزنند و در بازار فارکس فعالیت کنند.

رفته‌رفته با گسترده‌شدن شبکه‌های رایانه‌ای و تسهیل دسترسی افراد به پایانه‌های اینترنتی، معامله‌گران حقیقی و خرد نیز توانستند قدم به بازار فارکس بگذارند. بااین‌حال و به‌رغم مشارکت چشم‌گیر سرمایه‌گذاران خرد هنوز سهم عمده معاملات در فارکس به بانک‌های تجاری و بازیگران بزرگ اختصاص دارد.

انواع معاملات در بازار فارکس از چه قرار است؟

معاملات بازار فارکس را می‌توان به سه دسته ۱. «نقدی» یا «آنی» (Spot)؛ ۲. فوروارد (Forward) و ۳. «آتی» (Futures) تقسیم کرد. معاملات در بازار نقدی یا آنی، بیشترین سهم را از معاملات فارکس دارد. زیرا در این معاملات، دارایی‌های پایه‌ای دادوستد می‌شوند و این دارایی‌ها مبنای تعریف قراردادها یا معاملات آتی و فیوچرز قرار می‌گیرند. بااین‌حال، در اکثر موارد وقتی حرف از بازار فارکس به میان می‌آید، منظور همان بازار نقدی یا آنی است.

بازارها یا معاملات آتی و فیوچرز، بیش از همه نزد شرکت‌ها یا نهادهای مالی طرفدار دارند. زیرا این دسته از نهادها به‌طور پیوسته برای تسهیل امور بازرگانی در حال خریدوفروش ارزهای مختلف هستند. از این رو ناچارند برای در امان ماندن از ریسک احتمالی کاهش نرخ برابری ارزها قدم به بازار آتی بگذارند تا بتوانند در سررسیدها و موعدهای تسویه دچار زیان نشوند.

بازار اسپات یا نقدی 

بازار نقدی جایی است که در آن ارزها بر مبنای قیمت لحظه‌ای و آنی آن‌ها خرید و فروش می‌شوند. این قیمت در سازوکار عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و عوامل بسیاری بر آن اثرگذارند، از جمله:

• نرخ‌های بهره در کشورهای مختلف
• عملکرد اقتصادی کشورها
• مولفه‌های سیاسی و رخدادهای بین‌المللی
• فعالیت‌های سفته‌بازی برای کسب سود از افت‌وخیزهای قیمتی

با خاتمه فرایند دادوستد در بازار نقدی، معامله نقدی حاصل می‌شود. این معامله، قراردادی دوسویه است که میان دو طرف شامل خریدار و فروشنده منعقد می‌شود و برای مثال، فروشنده در ازای تحویل مقداری یورو، تعدادی دلار دریافت می‌کند. اینکه در این میان، به‌ازای هر یورو چند دلار تحویل می‌شود، به نرخ برابری جفت‌ارزها در مقابل هم بستگی دارد. در نهایت پس از اتمام معامله، تسویه نهایی انجام می‌شود و هر یک از طرفین معامله، ارز مورد نظر خود را در اختیار می‌گیرد.

البته به خاطر داشته باشید که گرچه از عنوان «آنی» برای توصیف بازار نقدی یا اسپات استفاده می‌شود، اما این اصطلاح به «نرخ برابری ارزها» اشاره دارد و تسویه نهایی معامله دست‌کم دو روز به طول می‌انجامد.

بازار آتی یا فیوچرز

«پیمان آتی» (Forward Contract)، توافقنامه‌ای خصوصی برای دادوستد ارز با قیمتی از پیش تعیین‌شده برای تحویل در آینده است که به‌طور بی‌واسطه (OTC) منعقد می‌شود. در بازار پیمان‌های آتی، قراردادها و مفاد مندرج در آن‌ها به‌طور مستقیم و بنا بر شرایط و ترجیحات طرفین معامله تعیین می‌شوند.

از سویی دیگر «قرارداد آتی» (Futures Contract)، توافقنامه‌ای استاندارد برای دادوستد ارز با قیمتی از پیش تعیین‌شده برای تحویل در آینده است که از طریق بورس‌ها و گردانندگان بازارهای سهام تدوین و اجرا می‌شوند. بنابراین قرارداد آتی با پیمان آتی دارای دو تفاوت اساسی است. نخست اینکه قرارداد آتی یا فیوچرز، قالبی استاندارد دارد، حال آنکه مفاد پیمان آتی بر اساس شرایط طرفین تنظیم می‌شود. تفاوت دوم هم به بستر دادوستد این قراردادها برمی‌گردد. پیمان‌های آتی به‌طور OTC اما قراردادهای آتی در بستر بورس‌ها و به‌طور غیرمستقیم معامله می‌شوند.

معامله‌گران می‌توانند در بورس‌هایی همچون بورس کالای شیکاگو (CME) قراردادهای آتی را بر اساس حجم و تاریخ سررسید خریدوفروش کنند.

قراردادهای آتی شامل جزئيات بسیاری در مورد ماهیت دارایی پایه مورد معامله و دیگر موارد هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به حجم معامله، تاریخ‌های تحویل و تسویه و دامنه تغییرات قیمتی اشاره کرد. در بازار دادوستد قراردادهای آتی، بورس‌ها نقش میانجی را ایفا می‌کنند و عملیات تسویه یا پایاپای را انجام می‌دهند.

اجرای همه مفاد انواع قراردادها و پیمان‌های آتی الزام‌آور است و طرفین نمی‌توانند از پایبندی به مفاد آن‌ها شانه خالی کنند. این قراردادها با فرا رسیدن موعدهای سررسید در ازای پرداخت یا دریافت پول نقد تسویه می‌شوند. بااین‌حال، پیش از فرا رسیدن سررسیدهای مقرر، می‌توان این قراردادها را در بازار خریدوفروش کرد. مهم‌ترین کارکرد بازارهای آتی این است که قادرند معامله‌گران را از ریسک افت احتمالی ارزش موجودی ارزی خود در امان نگه دارند.

علاوه‌بر پیمان‌ها و قراردادهای آتی، نوع دیگری از قراردادها به نام «اختیار معامله» (Options Contract) وجود دارند. این قراردادها بیشتر روی تعدادی از جفت‌ارزهای ویژه دادوستد می‌شوند. در بازار فارکس،‌ معامله‌گران می‌توانند قراردادهای اختیار معامله را نیز خریدوفروش کنند.

نحوه کار در بازار فارکس

در بازار فارکس می‌توان ارزها و نمادهای معاملاتی را با دو هدف معامله‌کرد:

۱. کسب سود از تفاضل نرخ‌های بهره دو ارز متفاوت.

۲. کسب سود از تغییرات نرخ برابری ارزها مقابل هم.

در شیوه اول، می‌توان از اختلاف میان نرخ‌های بهره در کشورهای مختلف سود کرد. به‌ این ترتیب، کافیست ارز دارای نرخ بهره بالاتر را بخرید و در مقابل، دست به اتخاذ موقعیت معاملاتی فروش (Short) روی ارزی بزنید که نرخ بهره کمتری دارد. برای مثال، پیش از وقوع بحران مالی ۲۰۰۸، بسیاری از معامله‌گران بازار فارکس دست به اخذ موقعیت‌های معاملاتی فروش در ین ژاپن می‌زدند و از سویی دیگر نسبت به اخذ موقعیت‌های معاملاتی خرید در پوند بریتانیا اقدام می‌کردند. دلیل این رخداد هم به اختلاف چشم‌گیر نرخ‌های بهره در دو کشور باز می‌گشت. در محافل مالی از این استراتژی معاملاتی با عنوان استراتژی معامله‌گری مبتنی‌بر حامل (Carry Trade) یاد می‌شود.

استفاده از فارکس برای گریز از ریسک (Hedging)

شرکت‌ها و بازرگان‌هایی که در خارج از مرزها به تجارت مشغول‌اند، به‌دلیل نوسانات نرخ برابری ارزها در معرض ریسک افت ارزش دارایی‌ها قرار دارند. این دسته از فعالان اقتصادی با ورود به بازار فارکس و اخذ موقعیت‌های معاملاتی متفاوت از زیان‌های احتمالی ناشی از نوسانات نرخ برابری ارزها دوری می‌کنند. علاوه‌براین، می‌توانند با ورود به بازار معاملات آتی، ارزهای مورد نیاز خود را با نرخ تبادل دلخواه، پیش از فرا رسیدن موعد تسویه با طرف مقابل، خریدوفروش کنند.

به این ترتیب، تاجر یا فعال اقتصادی می‌تواند موجودی ارزی مورد نظر خود را پیشاپیش تهیه کند و نگران افت ارزش ذخایر خود نباشد.

فعالیت در فارکس برای سفته‌بازی و کسب سود

در بازار فارکس، میزان عرضه و تقاضای ارزهای مختلف به دلایل متعدد در هر لحظه تغییر می‌کند و باعث ایجاد نوسان در نمادهای معاملاتی می‌شود. از جمله این دلایل می‌توان به تغییرات نرخ‌های بهره، افت‌وخیزهای شاخص‌های کلان اقتصادی، بروز ریسک‌های سیاسی و حتی رونق یا رکود گردشگری اشاره کرد.

این نوسان‌ها و افت‌وخیزها فرصت‌هایی را برای کسب سود از خریدوفروش ارزها در اختیار سفته‌بازان و معامله‌گران قرار می‌دهد. برای مثال، یک معامله‌گر با پیش‌بینی رشد اقتصادی یک کشور و تقویت پول ملی آن می‌تواند دست به اخذ موقعیت معاملاتی خرید در آن ارز بزند و از افزایش نرخ برابری آن در مقابل دیگر ارزها سود به دست بیاورد.

بنابراین علاوه‌بر بانک‌ها، نهادهای مالی و تجار، سفته‌بازها و معامله‌گران خرده‌پا نیز از بازیگران پرتعداد بازار فارکس هستند. این دسته از افراد می‌کوشند تا با پیش‌بینی تغییرات نمادهای معاملاتی، از افزایش یا کاهش نرخ برابری ارزها سود به دست بیاورند.

چگونه فعالیت خود را در بازار فارکس آغاز کنیم؟

فعالیت و معامله‌گری در بازار فارکس، کمابیش مشابه دادوستد در بورس و بازار سرمایه است. اگر می‌خواهید بخت خود را برای کسب سود از بازار فارکس بیازمایید، این مراحل را طی کنید.

۱. در مورد بازار فارکس و اجزای آن مطالعه کنید

معامله‌گری در فارکس، گرچه به‌خودی خود کار پیچیده‌ای نیست، اما مستلزم کسب مهارت‌ها و دانش‌های ویژه‌ای است که نمی‌توان به‌سادگی به دست آورد.

۲. حساب معاملاتی خود را افتتاح کنید

برای شروع معامله‌گری در فارکس، ابتدا نیازمند یک حساب معاملاتی هستید. برای کار می‌توانید سراغ یکی از کارگزاری‌های معتبر همچون ITB بروید و با طی چند مرحله ساده، حساب خود را افتتاح کنید.

۳. دست به تدوین یک استراتژی معاملاتی بزنید

گرچه پیش‌بینی تغییرات آتی بازار، کاری بس دشوار است، اما نمی‌توان بی‌گدار به آب زد و بدون برنامه وارد موقعیت‌های معاملاتی شد. بنابراین پیش از هرگونه اقدام برای اخذ موقعیت‌های معاملاتی خرید یا فروش، بهتر است بر اساس اولویت‌ها و ترجیحات خود در بازار، دست به تنظیم یک استراتژی معاملاتی و نقشه راه عملیاتی بزنید تا بتوانید اهداف سودآوری خود را محقق کنید.

۴. از پایش عملکرد خود غافل نشوید

پس از تدوین استراتژی معاملاتی و آغاز فرایند معامله‌گری، در انتهای هر روز نیم‌نگاهی به حساب معاملاتی خود بیندازید و ببینید که چقدر سود کرده‌اید و چه اندازه دچار زیان شده‌اید. پوزیشن‌ها یا همان موقعیت‌های معاملاتی معلق خود را هم وارسی کنید و دریابید که آیا موجودی نقد حسابتان برای تکمیل معاملات کافی است یا نه.

۵. احساسات خود را کنترل کنید

معامله‌گران تازه‌کاری که قدم به دنیای فارکس می‌گذارند، به‌شدت مستعد بروز رفتارهای هیجانی هستند. برخی از آن‌ها گمان می‌کنند که فرصت‌های بازار برای کسب سود محدود است و باید هرچه‌ سریع‌تر آورده اولیه خود را چند برابر کنند. اما واقعیت‌های حاکم بر بازار با پیش‌فرض‌های این گروه از معامله‌گران متفاوت است و احتمال دارد به‌دلیل همین انگاره‌های ذهنی نادرست، در ابتدای راه به دام زیان‌دهی بیفتند. به همین دلیل، پیش از آنکه با پول واقعی دست به معامله بزنید، بهتر است حساب‌های معاملاتی دمو یا آزمایشی را امتحان کنید.

اصطلاحات و مفاهیم مهم فارکس

گام نخست برای یادگیری نحوه معامله‌گری در بازار فارکس، آشنایی با واژگان و اصطلاحات ویژه آن است. در ادامه می‌خواهیم با تعریف برخی از مهم‌ترین اصطلاحات بازار فارکس آشنا شویم.

۱. حساب فارکس چیست؟

حساب معاملاتی، همان حسابی است که معامله‌گر با استفاده از آن نسبت به واریز یا برداشت وجه اقدام می‌کند. بسته به اندازه لات، حساب‌های معاملاتی به سه دسته ۱. میکرو؛ ۲. مینی و ۳. استاندارد تقسیم می‌شوند.

۲. قیمت پیشنهادی یا اسک (Ask) در فارکس چیست؟

اسک یا قیمت پیشنهادی، کم‌ترین قیمتی است که معامله‌گر در آن متمایل به خرید یک ارز است.

۳. قیمت درخواستی یا بید (Bid) در فارکس چیست؟

بید یا قیمت درخواستی، قیمتی است که معامله‌گر خواهان فروش ارز در آن است.

۴. لوریج یا اهرم در فارکس چیست؟

«لوریج» (Leverage) یا اهرم در بازار فارکس به معنای استفاده از سرمایه استقراضی برای افزایش بازده معامله‌گری است. بازار فارکس، بیش از همه به‌دلیل اهرم‌های بالای آن شناخته می‌شود و معامله‌گران از این ویژگی برای افزایش حجم و ارزش موقعیت‌های معاملاتی خود بهره می‌برند.

۵. پیپ یا pip در فارکس چیست؟

پیپ در فارکس، بیانگر خردترین واحد تغییرات در جفت‌ارزهاست. در تمامی جفت‌ارزها (به‌جز ین ژاپن)، پیپ برابر با یک واحد کاهش یا افزایش در چهارمین رقم اعشار پس از ممیز است. بنابراین یک پیپ کاهش یا افزایش در نرخ برابری یک جفت‌ارز به معنای کاهش یا افزایش یک‌ده‌هزارم در نرخ برابری آن است.

۶. اسپرد در فارکس چیست؟

«اسپرد» (Spread) یا دامنک، برابر با تفاضل میان قیمت خرید و فروش یک ارز است. در جفت‌ارزهای پرطرفدار، اسپرد بسیار ناچیز و حتی کمتر از یک پیپ است. بااین‌حال، در جفت‌ارزهایی که طرفداران چندانی ندارند، اسپرد بسیار بالاتر از یک پیپ است.

۷. مفهوم مارجین در فارکس چیست؟

«مارجین» (Margin) در فارکس به معنای مانده موجودی حساب معاملاتی فرد است. از آنجا که بسیاری از معامله‌گران خرد فارکس،‌ آورده اولیه یا مارجین چندانی برای آغاز فعالیت معامله‌گری ندارند، کارگزاری‌ها می‌کوشند تا دسترسی آن‌ها را به ضرایب اهرمی فراهم کنند.

۸. منظور از بروکر فارکس چیست؟

«بروکر» (Broker) یا کارگزار، فرد یا نهادی است که با مجموعه‌ای از پلتفرم‌های ویژه، فرایند خریدوفروش را برای معامله‌گران تسهیل می‌کند. این دسته از فعالان بازار در ازای ارائه خدمات به مشتریان خود کارمزد دریافت می‌کنند.

۹. سواپ در فارکس چیست؟

«سواپ» (Swap) یا بهره شبانه، کارمزدی است که معامله‌گر در ازای باز نگه‌داشتن موقعیت معاملاتی خود به مدت بیش از یک شبانه‌روز پرداخت می‌کند.

۱۰. منظور از تریدر فارکس چیست؟

«تریدر» (Trader) یا معامله‌گر فارکس فردی است که می‌کوشد از تغییرات و افت‌وخیزهای قیمتی نمادهای معاملاتی سود به دست بیاورد. هر تریدر از مجموعه‌ای از ابزارها و روش‌های تحلیلی برای شناسایی فرصت‌های سودآوری بازار استفاده می‌کند.

۱۱. منظور از معامله‌گر فارکس چیست؟

معامله‌گر فارکس همان تریدر است که پیش‌تر آن را توضیح دادیم.

۱۲. ریسک فری در فارکس چیست؟

«ریسک فری» (Risk Free)‌ در فارکس به مجموعه اقداماتی اطلاق می‌شود که طی آن معامله‌گر می‌کوشد موقعیت معاملاتی باز خود را از افتادن در دام زیان‌دهی نجات دهد.

۱۳. بونوس فارکس چیست؟

«بونوس» (Bonus) به معنای پاداش، جایزه‌ای است که بر اساس شرایطی ویژه از سوی کارگزار به حساب معامله‌گر واریز می‌شود تا او به فعالیت بیشتر تشویق شود.

۱۵. منظور از دپوزیت در فارکس چیست؟

«دیپوزیت» (Deposit) در فارکس، به‌معنای واریز وجه به حساب معاملاتی معامله‌گر نزد کارگزاری است.

۱۶. حساب اسلامی فارکس چیست؟

در بازار فارکس،‌ حساب اسلامی، گونه‌ای از حساب‌های معاملاتی است که با قواعد شرعی هم‌خوانی دارد. برای مثال، کارمزد یا بهره شبانه از حساب‌های اسلامی اخذ نمی‌شود، زیرا بهره در اسلام حرام و غیرشرعی است.

۱۷. اکسپرت فارکس چیست؟

«اکسپرت» (Expert)، یک نرم‌افزار یا ربات معامله‌گر است که می‌تواند با تکیه بر هوش مصنوعی، معاملات کاربر را به‌طور خودکار انجام دهد.

۱۸. هجینگ در فارکس چیست؟

«هجینگ» (Hedging) یا «هج‌کردن»‌، بیانگر عملیاتی است که طی آن معامله‌گر می‌کوشد با اتخاذ دو موقعیت معاملاتی مخالف، زیان احتمالی یک موقعیت را با سود احتمالی موقعیت دیگر کاهش دهد. به بیان دیگر، هجینگ را می‌توان نوعی استراتژی برای گریز از ریسک قلمداد کرد.

۱۹. معاملات آپشن فارکس چیست؟

معاملات آپشن یا «اختیار معامله»،‌ گونه‌ای از قراردادهای مالی است که امکان خریدوفروش ارزها را در زمانی خاص و قیمتی مشخص در اختیار معامله‌گر می‌گذارد.

۲۰. فارکس فکتوری چیست؟

«فارکس فکتوری» (Forex Factory)، پلتفرمی جامع است که اطلاعات مفیدی را پیرامون نمادهای معاملاتی، رویدادهای اقتصادی و سیاسی در اختیار معامله‌گران می‌گذارد.

استراتژی‌های اساسی معامله‌گری در فارکس

معاملات در بازار فارکس در دو دسته پایه می‌گنجند: ۱. معاملات فروش (شورت) و ۲. معاملات خرید (لانگ). در معاملات لانگ، معامله‌گر روی افزایش قیمت دارایی شرط می‌بندد و می‌تواند از آن سود کسب کند. در معاملات فروش یا شورت اما معامله‌گر از افت ارزش دارایی سود می‌برد.

فارغ از ماهیت معاملات، معامله‌گران باید از مجموعه‌ای از روش‌های تحلیلی برای فعالیت در بازار فارکس استفاده کنند. تحلیل‌های تکنیکال و تحلیل فاندامنتال از جمله روش‌های رایج تحلیل در بازارهای مالی هستند که می‌توانند معامله‌گر را در تدوین استراتژی معاملاتی ویژه خود یاری دهند.

در مجموع بسته به بازه زمانی فعالیت معامله‌گر و تعداد موقعیت‌های معاملاتی او، می‌توان استراتژی‌های معاملاتی را در چهار گروه دسته‌بندی کرد:

۱. اسکالپینگ یا نوسان‌گیری در بازه‌های بسیار کوتاه

در استراتژی اسکالپینگ، معامله‌گر تلاش می‌کند تا موقعیت‌های معاملاتی پرتعداد را در بازه‌های زمانی بسیار کوتاه از چند ثانیه تا چند دقیقه باز کند و ببندد و بتواند سود تجمیعی خود را افزایش دهد.

۲. معامله‌گری روزانه

در این استراتژی، معامله‌گر می‌کوشد تا در یک بازه زمانی یک‌روزه، دست به اخذ موقعیت‌های معاملاتی بزند و در انتهای روز از آن خارج شود. بازه زمانی هر موقعیت معاملاتی در این شیوه از چند دقیقه تا چند ساعت متفاوت است.

۳. معامله‌گری سوئینگ یا نوسانی

در معاملات نوسانی، معامله‌گر می‌کوشد تا موقعیت‌های معاملاتی خود را برای مدتی بیش از یک روز (از چند روز تا چند هفته) باز نگه دارد.

۴. معامله‌گری پوزیشن یا موقعیت‌

در این استراتژی، تمام هم‌وغم معامله‌گر این است که موقعیت معاملاتی خود را تا تحقق اهداف مطلوبش باز نگه دارد. به این ترتیب، در این شیوه، ممکن است موقعیت‌های معاملاتی فرد از چند ماه تا چند سال باز بماند.

انواع نمودارهای مورد استفاده در معاملات فارکس

در فرایند معامله‌گری در بازار فارکس، به‌طور عمده از سه نوع نمودار استفاده می‌شود: ۱. نمودارهای خطی: ۲. نمودارهای میله‌ای و ۳. نمودارهای شمعی. در ادامه هر یک از این نمودارها را به‌‌طور مختصر توضیح می‌دهیم.

۱. نمودارهای خطی

از نمودارهای خطی برای درک شمایی کلی از روندهای حاکم بر بازار استفاده می‌شود. این نمودارها پایه‌ای‌ترین و رایج‌ترین نمودارهایی‌اند که از سوی معامله‌گران فارکس و دیگر بازارهای مالی به کار گرفته می‌شوند. در این نمودارها بسته به بازه زمانی انتخابی معامله‌گر، قیمت بسته‌شدن یک نماد معاملاتی نمایش داده می‌شود.

از خطوط روندی که در نمودارهای خطی پدیدار می‌شوند، می‌توان برای طراحی استراتژی‌های معاملاتی بهره گرفت. برای مثال، می‌توانید از اطلاعات برگرفته از خطوط روند این دسته از نمودارها سرنخ‌هایی را برای شناسایی علائم احتمالی بازگشت روند یا وقوع شکست (Breakout) به دست آورید.

گرچه نمودار خطی حاوی داده‌های مفید و راهگشایی‌اند، اما بیشتر به‌عنوان ابزاری ابتدایی برای شروع یادگیری انواع روش‌های تجزیه و تحلیل به کار می‌روند.

۲. نمودارهای میله‌ای

نمودارهای میله‌ای در مقایسه با نمودارهای خطی، اطلاعات قیمتی بیشتری را در اختیار معامله‌گر می‌گذارند. در این دسته از نمودارها هر میله نمایانگر داده‌های قیمتی یک روز معاملاتی و مشتمل بر چهار جزء است: ۱. قیمت باز شدن؛ ۲. قیمت بسته‌شدن؛‌ ۳. قیمت حداقل و ۴. قیمت حداکثر.

در هر میله از نمودارهای میله‌ای، یک خط تیره در سمت چپ نقش بسته که نمایانگر قیمت باز‌شدن (قیمت آغازین) است. در سمت راست میله هم خط تیره‌ دیگری نقش بسته که قیمت بسته‌شدن (قیمت پایانی) را نشان می‌دهد.

گاهی اوقات در نمودارهای میله‌ای از رنگ‌ها برای متمایزسازی میله‌ها و نمایش سمت‌وسوی حرکات قیمتی استفاده می‌شود. برای مثال، رنگ‌های سبز یا سفید برای نمایش رشد قیمتی و از رنگ‌های قرمز یا سیاه برای نمایش افت قیمت به کار می‌روند.

معامله‌گران با تفسیر اطلاعات برگرفته از نمودارهای میله‌ای می‌توانند حدس بزنند که در بازار، خریداران دست بالاتر را دارند یا فروشندگان.

۳. نمودارهای شمعی

نخستین بار، تاجران ژاپنی در قرن هجدهم میلادی از نمودارهای شمعی برای توصیف تغییرات قیمتی برنج استفاده کردند. این نمودارها از نظر بصری گویاترند و خوانش آن‌ها برای معامله‌گران ساده‌تر است. 

در نمودارهای شمعی، به‌جای خط  یا میله، شمع‌ها یا همان کندل‌ها اطلاعات قیمتی را در اختیار معامله‌گر می‌گذارند. بخش بالایی هر کندل، نمایانگر «قیمت بازشدن» و «حداکثر قیمت» است. بخش پایینی آن هم نمایانگر «قیمت بسته‌شدن» و «حداقل قیمت» است.

کندل‌ها خود دو گونه مثبت و منفی دارند. کندل منفی، نشان‌دهنده افت قیمت است و به رنگ قرمز یا مشکی به نمایش درمی‌آید. حال آنکه کندل مثبت، نمایانگر رشد قیمت است و جلوه‌ای سبزرنگ یا سفید دارد.

نحوه قرارگیری کندل‌ها در نمودارهای شمعی در کنار هم می‌توانند سرنخ‌های خوبی را برای شناسایی قدرت و سمت‌وسوی روندهای آتی در اختیار معامله‌گر بگذارند.

مزایا و معایب فعالیت و معامله‌گری در بازار فارکس

معامله‌گری در فارکس‌ همچون دیگر بازارهای مالی، مزیت‌ها و معایب خاص خود را دارد. 

مزیت‌ها

• برخورداری از بیشترین حجم معاملات روزانه در مقایسه با دیگر بازارهای مالی.
• بهره‌مندی از ماهیتی شبانه‌روز طی روزهای کاری هفته ( پنج روز و نیم).
• قابلیت استفاده از ضرایب اهرمی و احتمال چندبرابرشدن سرمایه اولیه در مدتی قابل قبول.
• معامله‌گری در فارکس، کمابیش مشابه دادوستد دیگر دارایی‌های مالی است.
• فارکس در مقایسه با بورس و دیگر بازارهای سرمایه، غیرمتمرکزتر است.

معایب

• وجود ضرایب اهرمی ممکن است معامله‌گر را به دام طمع بیندازد و به نابودی سرمایه آن‌ها دامن بزند.
• رایج‌ترین بازه اهرمی مورد استفاده معامله‌گران ۵۰:۱ است.
• فعالیت در فارکس، مستلزم برخورداری از درکی عمیق از اصول علم اقتصاد و شاخص‌های خرد و کلان آن است.
• فارکس در مقایسه با دیگر بازارها، چارچوب‌های مقرراتی کمتری دارد.
• فاقد هرگونه ابزار خلق درآمد مستقیم است.

تشریح مزایای فارکس

فارکس از نظر حجم و ارزش معاملات، بزرگ‌ترین بازار جهان است، بنابراین دیگر بازارها از نظر نقدینگی به حوالی این بازار هم نمی‌رسند. بنابراین ورود به موقعیت‌های معاملاتی و خروج از آن‌ها در هر نماد معاملاتی به‌سادگی ممکن است، حتی اگر بازه زمانی موقعیت معاملاتی برابر با کسری از ثانیه باشد.

بازار فارکس طی ۲۴ ساعت شبانه‌روز دایر است و در هر روز از روزهای کاری هفته می‌توان در آن دست به معامله زد. روز معاملاتی در بازار فارکس از ساعت کاری به وقت استرالیا آغاز و در نیویورک خاتمه می‌یابد. این گستره زمانی وسیع می‌تواند فرصت‌های پرشماری را برای کسب سود در اختیار فعالان اقتصادی قرار دهد. از جمله مهم‌ترین مراکز مالی جهانی فعال در بازار فارکس می‌توان به فرانکفورت، هنگ‌کنگ، لندن، نیویورک، پاریس، سنگاپور، سیدنی، توکیو و زوریخ اشاره کرد.

قابلیت ضرایب اهرمی بازار فارکس، این امکان را در اختیار معامله‌گر می‌گذارد تا چند برابر آورده اولیه خود دست به معامله در بازار بزند.

معامله‌گری در بازار فارکس از همان قواعدی پیروی می‌کند که بر دیگر بازارهای مالی حاکم است. بنابراین شروع فعالیت در این بازار و دادوستد جفت‌ارزها و نمادهای معاملاتی، چندان دشوار نیست.

بازار فارکس در مقایسه با بازارهای مالی سنتی همچون بورس یا بازار اوراق قرضه ماهیت نامتمرکزتری دارد. در این بازار، هیچ نهاد متمرکزی که نبض بازار را در اختیار داشته باشد، وجود ندارد و از این رو، میزان دستکاری متعمدانه در این بازار بسیار ناچیز یا حتی ناممکن است. این در حالی است که در دیگر بازارهای مالی با دسترسی غیرقانونی به اطلاعات نهانی می‌توان از تغییرات احتمالی قیمت‌ها در آینده باخبر شد.

تشریح معایب فارکس

قابلیت استفاده از ضرایب اهرمی در بازار فارکس علاوه‌برآنکه دامنه افت‌وخیزها را در این بازار افزایش داده، می‌تواند برای معامله‌گران تازه‌کار و پرطمع خطرساز شود.

بانک‌ها، کارگزاری‌ها و دیگر نهادهای خدمات‌رسان در بازار فارکس، امکان استفاده از ضرایب اهرمی بالا را در اختیار معامله‌گران می‌گذارند. این ضرایب به معامله‌گران کمک می‌کنند که با سرمایه و آورده اولیه اندک، دست به اخذ موقعیت‌های معاملاتی بزرگ و پرارزش بزنند.

گرچه رایج‌ترین بازه اهرمی مورد استفاده در فارکس ۵۰:۱ است، اما برخی از کارگزاری‌ها بازه‌های گسترده‌تری را نیز در اختیار مشتریان خود می‌گذارند. همین قابلیت ممکن است باعث شود تا معامله‌گران به دام طمع گرفتار شوند و تمام سرمایه خود را با ورود به معاملات اهرمی از دست بدهند. 

معاملات جفت‌ارزها و دیگر نمادها مستلزم برخورداری از درکی عمیق از نحوه کارکرد اقتصاد است. معامله‌گران کهنه‌کار علاوه‌بر آنکه با مفاهیم اقتصادی آشنایند و بر شاخص‌های کلان این حوزه مسلط‌اند، قادرند پیوندها و هم‌بستگی‌های اقتصادی میان کشورهای مختلف را درک کنند. کسب این درجه از دانش از عهده هر کسی ساخته نیست و نیازمند سال‌ها مطالعه و تمرین است.

ماهیت غیرمتمرکز بازار فارکس در وهله نخست به این معناست که این بازار در مقایسه با دیگر بازارهای مالی، چارچوب‌های مقرراتی کم‌تری دارد. بااین‌حال، در هر کشور و هر حوزه قضایی، قوانین متفاوتی برای فعالیت در بازار فارکس وضع شده که نباید از آن‌ها غافل شد.

بازار فارکس برخلاف دیگر بازارهای مالی، فاقد هرگونه ابزار یا صندوق‌ سرمایه‌گذاری برای کسب درآمد مستمر است. از این رو، شماری از سرمایه‌گذاران که تاب‌آوری چندانی در برابر ریسک ندارند و به‌دنبال سودهای اندک اما پیوسته هستند، کمتر سراغ فارکس می‌روند.

آیا فارکس بازاری پرنوسان و بی‌ثبات است؟

همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، فارکس یکی از نقدپذیرترین بازارهای مالی جهان است. بنابراین می‌توان گفت که در مقایسه با دیگر بازارها کمتر گرفتار بی‌ثباتی می‌شود. بااین‌حال، جفت‌ارزها و نمادهای معاملاتی در این بازار به‌طور پیوسته در حال نوسان‌اند، زیرا متغیرهای اقتصادی و سیاسی در کشورهای مختلف دائما در حال افت‌وخیزند. برای مثال، اگر یک کشور نتواند از عهده بازپرداخت بدهی‌های ملی خود بربیاید یا آنکه دچار تراز تجاری به‌شدت منفی شود، ممکن است ارزش پول ملی یا همان ارز آن در برابر دیگر ارزها به‌شدت افت پیدا کند. بنابراین درجه نوسان در بازار فارکس، بیش از همه به میزان ثبات اقتصادی کشورها وابسته است.

جمع‌بندی

معامله‌گرانی که دارای سرمایه‌های اندک هستند و می‌خواهند روزانه یا در بازه زمانی کوتاهی، سود به دست آورند، بیشتر از دیگر معامله‌گران، سراغ بازار فارکس می‌آیند. بااین‌حال، معامله‌گرانی که افق زمانی بلندمدت‌تر دارند و بیش از همه بر تحلیل بنیادی دارایی‌ها تکیه دارند هم در بازار فارکس فعال‌اند. در مجموع آنچه می‌تواند سودآوری معامله‌گر را در بازار فارکس افزایش دهد و از زیان‌دهی او بکاهد، تسلط بر مبانی علم اقتصاد و همچنین اصول حاکم بر تحلیل تکنیکال است.

پرسش‌های پرتکرار

در این بخش به پرتکرارترین پرسش‌های در زمینه مفاهیم بازار فارکس پاسخ می‌دهیم.

۱. منظور از سرمایه‌گذاری فارکس چیست؟

سرمایه‌گذاری در فارکس یکی از فعالیت‌های اقتصادی است که می‌توان از طریق آن سود به دست آورد.

۲. منظور از شرکت فارکس چیست؟

فارکس با نماد اختصاری FX بازاری برای تبادل ارزهای خارجی است و هیچ شرکت یا نهاد حقوقی واحد و متمرکزی برای تنظیم‌گری آن وجود ندارد.

۳. منظور از سهام فارکس چیست؟

در بازار فارکس می‌توان علاوه‌بر جفت‌ارزها، سهام شرکت‌های مختلف را در قالب CFD یا «قراردادهای مابه‌التفاوت» خریدوفروش کرد.

۴. تجارت فارکس چیست؟

در بازار فارکس با خریدوفروش جفت‌ارزها و نمادهای معاملاتی می‌توان همچون دیگر فعالیت‌های تجاری و اقتصادی سود به دست آورد.

۵. منظور از نرم افزار فارکس چیست؟

نرم‌افزار فارکس، پلتفرمی است که معامله‌گر را به بازار متصل می‌کند و از امکانات و قابلیت‌های پرشماری برای تسهیل فرآیند دادوستد نمادهای معاملاتی برخوردار است.

۶. منظور از بورس فارکس چیست؟

فارکس کمابیش شبیه بورس‌ها یا بازارهای مالی سنتی است، با این تفاوت که فاقد هرگونه نهاد ناظر متمرکز است و ماهیتی شبانه‌روزی دارد.

۷. منظور از اقتصادهای نوظهور در فارکس چیست؟

«اقتصاد‌های نوظهور» (Emerging Economies)، کشورهایی هستند که روی مدار رشد و توسعه اقتصادی قرار گرفته‌اند، اما هنوز فاصله زیادی تا «کشورهای توسعه‌یافته» در پیش دارند.

۸. منظور از ib در فارکس چیست؟

«آی‌بی» (Introducing Broker) در فارکس، فرد یا نهادی است که به نمایندگی از یک کارگزاری تلاش می‌کند مشتریان بیشتری برای آن جذب کند.

۹. جی فارکس چیست؟

«جی‌فارکس» (JForex)، پلتفرم آنلاینی است که بر پایه زبان برنامه‌نویسی جاوا طراحی شده و دسترسی به بازار فارکس سوئیس را در اختیار معامله‌گر می‌گذارد.

۱۰. ایندکس در فارکس چیست؟

«ایندکس» (Index) در فارکس و دیگر بازارهای مالی، شاخص‌ها یا معیارهایی‌اند که نشانگر تغییرات افزاینده یا کاهنده در نمادهای معاملاتی هستند