صندوقهای سرمایهگذاری در بازارهای مالی جایگاه ویژه‌ای دارند. بسیاری از افراد و شرکت‌هایی که به‌دنبال سرمایهگذاری غیرمستقیم هستند، به‌سراغ این صندوقها می‌روند. در کشورهای مختلف صندوقهای گوناگونی وجود دارند. معیارهای متعددی هم برای طبقه‌بندی انواع صندوقها مطرح می‌شوند. بهعنوان مثال می‌توان به نوع دارایی‌ها، استراتژی‌های سرمایهگذاری، ابزارهای مورد استفاده، میزان ریسک، مقدار بازدهی و … اشاره کرد که انواع صندوقها به‌کمک آنها طبقه‌بندی می‌شوند.
صندوق پوشش ریسک (Hedge Fund) نوع خاصی از صندوقهای سرمایهگذاری است. جالب است بدانید که تا پایان سال 2022 بیش از 27 هزار هج فاند در دنیا شناسایی شده که ارزش دارایی‌های تحت مدیریت آنها 4181 میلیارد دلار برآورد می‌شود. در این مطلب قصد داریم نحوه عملکرد صندوق پوشش ریسک را بررسی کنیم. حتما تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
صندوق پوشش ریسک (Hedge Fund) چیست؟
صندوق پوشش ریسک (Hedge Fund) یک شرکت خصوصی است که زیر نظر گروهی از مدیران متخصص در امور مالی و سرمایهگذاری کار می‌کند. این صندوق با جذب سرمایه افراد، اقدام به‌سرمایه‌گذاری در دارایی‌ها و بازارهای مالی گوناگون به‌جای آنها می‌کند. هدف اصلی در هج فاند، دستیابی به حداکثر بازدهی، ضمن کاهش دادن ریسک‌های سرمایهگذاری است. برای این منظور صندوقها از استراتژی‌ها و ابزارهای گوناگونی بهره می‌گیرند.
باید توجه داشته باشید که از نظر میزان ریسک، صندوقهای پوشش ریسک در ردیف سرمایه‌گذاری‌های پرخطر قرار می‌گیرند، چرا که مدیران این صندوقها به‌سراغ سرمایه‌گذاری‌های پرریسک می‌روند. برخلاف صندوقهای معمولی که تمرکز آنها روی دارایی‌ها با حداقل ریسک است. در صندوقهای پوشش ریسک استفاده از ابزارهای اهرم معاملاتی (Leverage) کاملا رایج است. این صندوقها به‌راحتی چندین برابر سرمایه جذب شده از بانک‌ها وام یا اعتبار دریافت می‌کنند تا برای سرمایهگذاری بیشتر به‌کار ببرند.
تاریخچه‌ی صندوق پوشش ریسک در جهان
آلفرد وینسلو جونز (Alfred Winslow Jones) اولین صندوق پوشش ریسک دنیا را در سال 1949 راه‌اندازی کرد. داستان از این قرار بود که او تصمیم گرفت قدرت خود را در مدیریت سرمایه امتحان کند. به‌همین دلیل جسارت به‌خرج داد و یک صندوق پوشش ریسک را راه‌اندازی کرد. در وهله‌ی اول 40 هزار دلار سرمایه شخصی خود را در صندوق قرار داد و 60 هزار دلار دیگر نیز از سایر سرمایه‌گذاران جمع‌آوری کرد.
فکر می‌کنید آلفرد این 100 هزار دلار را در کجا سرمایهگذاری کرد؟ یک صندوق سرمایهگذاری دیگر تحت مالکیت او بود که روی پوزیشن‌های معاملاتی خرید (Long) در بازار سهام سرمایهگذاری می‌کرد. برای آنکه خطر حفظ این پوزیشن‌های معاملاتی در بلندمدت را به‌حداقل برساند، 100 هزار دلار را برای وارد شدن به پوزیشن‌های معاملاتی فروش (Short) در بازار سهام به‌کار گرفت. او قصد داشت با این کار در صورت نزولی شدن روند بازار، جلوی ضرر و زیان سرمایهگذاری خود را تا حدی بگیرد.
البته داستان به‌همین‌جا ختم نشد؛ چرا که جونز در پوزیشن‌های معاملاتی فروش از اهرم معاملاتی هم برای افزایش بازده استفاده کرد. در سال 1952 بود که او ساختار سرمایهگذاری در قالب صندوق پوشش ریسک را به‌طور رسمی در شرکت خود پایه‌گذاری کرد. او نخستین کسی بود که ابزارهای سرمایهگذاری نظیر پوزیشن‌های فروش، اهرم‌های معاملاتی و … را در با یک صندوق مشارکت تلفیق کرد. فراگیر شدن هج فاندها در دنیا به دهه 1990 میلادی بر می‌گردد که مورد استقبال شرکت‌ها و افراد ثروتمند زیادی در دنیا قرار گرفتند.
صندوقهای پوشش ریسک چگونه کار می‌کنند؟
بسیاری از صندوقهای پوشش ریسک به‌سراغ معاملات آتی (Futures) و اختیار معامله (Options) در بازارهای مالی می‌روند. این موضوع باعث می‌شود که ریسک سرمایهگذاری در این صندوقها نسبتا بالا باشد. از طرفی دیگر ماهیت فعالیت هج فاندها به‌گونه‌ای است که نیاز به سرمایه اولیه نسبتا زیاد برای پیش‌برد استراتژی‌های خود دارند.
البته استراتژی‌های یک صندوق پوشش ریسک، کاملا بسته به تشخیص مدیران آن دارد که در ادامه بیشتر به این موضوع می‌پردازیم. نکته مهم صندوقهای پوشش ریسک هم آن است که معمولا سرمایهگذاری در آنها به‌صورت سالانه صورت می‌گیرد. در این بازه‌ی زمانی افراد و شرکت‌ها نمی‌توانند سرمایه خود را برداشت کنند، ضمن اینکه تسویه سود نیز معمولا در بازه‌های زمانی خاص مثلا سه ماه یکبار صورت می‌گیرد.
درآمد این صندوقها از محل دریافت کارمزد به‌دست می‌آید. معمولا یک کارمزد با نرخ ثابت از سوی این صندوقها دریافت می‌شود که تحت عنوان کارمزد مدیریتی شناخته می‌شود. فارغ از اینکه سرمایهگذاری شما منجر به سود یا زیان شود، باید این کارمزد را بپردازید. هج فاندهای معروف معمولا کارمزد مدیریتی را حدود 2 درصد تعریف می‌کنند. در کنار آن کارمزد سود نیز وجود دارد که تنها از سود حاصل از سرمایهگذاری دریافت می‌شود. در بیشترین حالت، کارمزد سود صندوقها از 20 درصد فراتر نمی‌رود.
انواع صندوق پوشش ریسک
برای طبقه‌بندی انواع صندوق پوشش ریسک باید روی نحوه سرمایه‌گذاری‌های آنها تمرکز کنیم. بر این اساس معمولا انواع هج فاندها را می‌توان در 4 گروه اصلی طبقه‌بندی کرد که عبارت‌اند از:
صندوق پوشش ریسک ماکرو جهانی (Global macro hedge fund)
صندوقهای ماکرو جهانی به‌صورت فعال اداره می‌شوند؛ به‌این معنی که سبد سرمایهگذاری این صندوقها دائما در حال تغییر است. هدف اصلی مدیران این صندوقها کسب سود از نوسانات گسترده‌ی بازارهای مالی به‌دلیل رویدادهای سیاسی و اقتصادی در دنیاست.
صندوق پوشش ریسک سهام (Equity hedge fund)
صندوق پوشش ریسک سهام ممکن است در محدوده‌ی یک کشور یا در سطح بین‌المللی کار کند. این صندوق روی سهام‌های پرسود سرمایهگذاری می‌کند. البته در شرایط رکود بازار نیز به‌سراغ پوزیشن‌های معاملاتی فروش روی شاخص‌های سهام ارزشمند می‌رود تا از دارایی‌های تحت مدیریت خود حفاظت کند.
صندوق پوشش ریسک با ارزش نسبی (Relative Value hedge fund)
صندوق پوشش ریسک با ارزش نسبی تلاش می‌کند از محل تغییرات موقت در قیمت اوراق بهادار و سایر دارایی‌ها برای کسب سود استفاده کند. در واقع استراتژی اصلی این صندوق، آربیتراژ (Arbitrage) است.
صندوق پوشش ریسک فعال (Activist hedge fund)
صندوق پوشش ریسک فعال روی مشاغل یا اقداماتی سرمایهگذاری می‌کند که باعث افزایش قیمت سهام شرکت‌ها در بازار می‌شوند. در واقع این صندوقها به‌نوعی تلاشی برای کمک به سودآوری هر چه بیشتر سایر صندوق‌هایی هستند که روی سهام چند شرکت سرمایهگذاری کردهاند.
کدام سرمایه‌گذاران می‌توانند از صندوق پوشش ریسک استفاده کنند؟
با توجه به توضیحاتی که تا اینجا ارائه کردیم، مشخص شد که سرمایهگذاری در صندوق پوشش ریسک نیاز به سرمایه‌ی زیادی دارد. مثلا در بسیاری از صندوقهای خارجی حداقل سرمایهگذاری بین 500 هزار تا 1 میلیون دلار برای پذیرش در نظر گرفته می‌شود؛ به‌همین دلیل عملا هج فاندها تنها برای افراد یا شرکت‌های صاحب سرمایه نسبتا زیاد گزینه مناسبی به‌شمار می‌روند. ضمن اینکه به‌دلیل ریسک بالای این صندوقها، فقط سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر روی آنها حساب می‌کنند.
تفاوت صندوق پوشش ریسک با صندوق مشترک
احتمالا شما هم این سوال را مطرح می‌کنید که تفاوت صندوق پوشش ریسک (Hedge Fund) با صندوق مشترک (Mutual Fund) چیست؟ همان‌طور که مشاهده کردید، شباهت‌های زیادی بین فعالیت این صندوقها وجود دارند، به‌طوری که در هر دو نوع صندوق با جمع‌آوری سرمایه افراد یا شرکت‌ها، سرمایهگذاری با هدف کسب سود انجام می‌شود؛ اما باید توجه داشته باشید که این دو یکسان نیستند. از جمله مهمترین تفاوت‌های صندوق پوشش ریسک با صندوق مشترک می‌توان به‌موارد زیر اشاره کرد:
- ریسک سرمایهگذاری در هج فاند بیشتر است.
- حداقل سرمایه مورد نیاز برای سرمایهگذاری در هج فاند به‌مراتب بیشتر است.
- صندوقهای مشترک معمولا روی طبقه خاصی از دارایی‌ها تمرکز می‌کنند، اما صندوقهای پوشش ریسک در انتخاب دارایی‌ها آزادانه‌تر عمل می‌کنند.
- هج فاند تنها برای سرمایهگذاری در بلند مدت قابل استفاده است. در حالی که صندوق مشترک برای کوتاه مدت نیز انتخاب مناسبی به‌شمار می‌رود.
- نحوه تقسیم سود و دریافت کارمزد در هج فاند با صندوق مشترک متفاوت است.
نکته مهم دیگری نیز وجود دارد که در این قسمت باید بر روی آنها تاکید کنیم. صندوقهای مشترک در کشورها معمولا به‌صورت مستقیم زیر نظر نهادهای نظارتی فعالیت می‌کنند. بهعنوان مثال در آمریکا، کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) مستقیما چارچوب فعالیت صندوقهای مشترک را تعیین و کنترل می‌کند. این در حالی است که صندوقهای پوشش ریسک کمتر تحت پوشش چتر نظارتی این‌گونه سازمان‌ها قرار دارند.
چگونه بهترین صندوق پوشش ریسک را انتخاب کنیم؟
بر اساس آمار سایت aima.org بیش از 27 هزار صندوق پوشش ریسک در دنیا فعالیت می‌کنند. مجموع ارزش دارایی‌های تحت مدیریت این صندوقها نیز 4181 میلیارد دلار برآورد می‌شود. سوال اساسی این است که چگونه می‌توان بهترین هج فاند را برای سرمایهگذاری انتخاب کرد؟ برای مقایسه صندوقهای مختلف باید به سوالات زیر درباره آنها پاسخ دهید:
- چه کسانی مدیریت صندوق را بر عهده دارند؟
- سابقه فعالیت و سودآوری صندوق چگونه است؟
- آیا نشانی از تضاد منافع در سوابق صندوق مشاهده می‌شود؟
- حجم سرمایه تحت مدیریت صندوق چقدر است؟
- حداقل سرمایهگذاری مورد پذیرش صندوق چقدر است؟
- استراتژی‌های سرمایهگذاری صندوق چیست؟
- صندوق بیشتر روی چه دارایی‌هایی تمرکز می‌کند؟
- آیا صندوقها به‌سراغ ابزارهای اهرمی برای سرمایهگذاری می‌روند؟
- دورههای سرمایهگذاری و توزیع سود صندوق به‌چه صورت است؟
- کارمزدهای دریافتی صندوق چقدر است؟
بزرگ‌ترین هج فاندهای دنیا در سال 2023
سهم آمریکا از بزرگ‌ترین هج فاندهای دنیا در سال 2023، بیش از هر کشور دیگری در دنیاست. بر اساس گزارش سایت Investopedia.com ده صندوق پوشش ریسک بزرگ بین‌المللی را بر اساس میزان دارایی‌های تحت مدیریت می‌توانید در جدول زیر مشاهده کنید:
| نام صندوق پوشش ریسک | میزان سرمایه تحت مدیریت (مارس سال 2023) |
|---|---|
| سیتادل (Citadel) | 339 میلیارد دلار |
| بریج واتر اسوشیتس (Bridgewater Associates) | 196.8 میلیارد دلار |
| ای‌کیوآر کپیتال (AQR Capital Management) | 120 میلیارد دلار |
| Row 2, Content 2 | Row 1, Content 2 |
| دی‌ای شاو (D.E Shaw) | 109 میلیارد دلار |
| رناسنس تکنولوژی (Renaissance Technologies) | 106 میلیارد دلار |
| تو سیگما اینوستمنت (Two Sigma Investment) | 70.8 میلیارد دلار |
| Row 3, Content 2 | Row 3, Content 2 |
| الیوت اینوستمنت (Elliott Investment Management) | 55.2 میلیارد دلار |
| فارالون کپیتال (Farallon Capital Management) | 41 میلیارد دلار |
| رافر اینوستمنت (Ruffer Investment Company) | 31.6 میلیارد دلار |
| من گروپ لیمیتد (Man Group Limited) | 31 میلیارد دلار |
صندوق پوشش ریسک در ایران
در حال حاضر صندوق پوشش ریسک در ایران وجود ندارد. خرداد ماه سال 1402 بود که خبرگزاری ایسنا به‌نقل از محمود گودرزی، مدیرعامل بورس تهران در یک مصاحبه اعلام کرد قرار است تا پایان سال، زیرساخت لازم برای راه‌اندازی صندوق پوشش ریسک در بورس تهران فراهم شود. ظاهرا موافقت‌های لازم برای این منظور از نهادهای مسئول نیز اخذ شده است و باید منتظر ماند و دید که آیا در ماه‌های باقی‌مانده تا پایان سال 1402، اولین صندوق پوشش ریسک وارد بازار سرمایه ایران می‌شود یا خیر.
جمع‌بندی
آنچه باید درباره صندوق پوشش ریسک (Hedge Fund) بدانید را در این مطلب بررسی کردیم. قبل از پایان مقاله بد نیست که به یک نکته مهم اشاره کنیم. اگر حداقل دارایی مورد نیاز برای سرمایهگذاری در هج فاندها را ندارید اما ریسک پذیر هستید، می‌توانید پرتفوی سرمایهگذاری بهترین هج فاندهای دنیا را زیر نظر بگیرید. سپس بر اساس عملکرد آنها، شخصا در بازارهای مالی سرمایهگذاری کنید. البته از یاد نبرید که این راه سود تضمینی به‌همراه ندارد و ممکن است با خطرات خاصی در به‌کارگیری آن مواجه شوید.
سودآوری بالا، نظارت کمتر، تنوع سرمایهگذاری و … از جمله مهمترین مزایای صندوق پوشش ریسک هستند.
هج فاندها نیاز به سرمایهگذاری با حجم بالایی دارند. ضمن اینکه ریسک آنها هم در مقایسه با سایر صندوقهای مشترک تا حدی بالاتر است. از آن گذشته دورههای سرمایهگذاری در این صندوقها هم بلندمدت است.
خیر، در حال حاضر صندوق پوشش ریسک در ایران وجود ندارد. البته مدیرعامل بورس تهران وعده داده تا پایان سال 1402 مجوز راه‌اندازی صندوق پوشش ریسک در بازار سرمایه صادر شود.
بله، اخیرا چندین شرکت بهعنوان صندوق پوشش ریسک ارز دیجیتال در بازار کریپتوکارنسی فعالیت خود را آغاز کردهاند.
ثبت دیدگاه شما
(پاسخ دادن)
برای ثبت نظرات، اصول اخلاقی را رعایت کرده و از بکار بردن کلمات نامناسب پرهیز نمایید.
اولین دیدگاه را ثبت نمایید.